παρθένιος

I

Έλληνας ποιητής του 1ου αι. π.Χ. από τη Νίκαια. Το 73 π.Χ. είχε αιχμαλωτιστεί από τους Ρωμαίους στον πόλεμο εναντίον του Μιθριδάτη και είχε οδηγηθεί στη Ρώμη. Όταν τον άφησαν ελεύθερο, εργάστηκε εκεί και στη Νάπολη ως δάσκαλος. Στη Νάπολη είχε μαθητή του τον Βιργίλιο. Ο Π. υπήρξε κυρίως ελεγειακός ποιητής, αλλά δυστυχώς δε σώθηκαν παρά μόνο οι τίτλοι των ποιημάτων του. Βρέθηκε μόνο ένα πεζό έργο του, που είχε γραφτεί για τον φίλο του Γάλλο, και ήταν ένα απάνθισμα θρύλων που είχαν σχέση με ερωτικές περιπέτειες. Ο τίτλος αυτού του έργου του είναι Περί ερωτικών παθημάτων.

II

Όνομα αγίων της Ανατ. Ορθόδοξης Εκκλησίας.

1. Επίσκοπος Λαμψάκου. Έζησε στην εποχή του Μεγάλου Κωνσταντίνου. Η μνήμη του τιμάται στις 7 Φεβρουαρίου.

2. Μαρτύρησε στην Κωνσταντινούπολη. Η μνήμη του τιμάται στις 24 Μαρτίου.

III

Όνομα 4 πατριαρχών της Κωνσταντινούπολης.

1. Π. ο A’ (1639 – 1644). Καταγόταν από τα Ιωάννινα. Χειροτονήθηκε για πρώτη φορά μητροπολίτης Ναυπάκτου και ύστερα Ιωαννίνων, απ’ όπου καθαιρέθηκε επειδή δεν μπόρεσε να ενώσει τη διχασμένη κοινότητα. Στα χρόνια της πατριαρχείας του συγκροτήθηκε στο Ιάσιο τοπική σύνοδος, στην οποία πήραν μέρος έξαρχοι του οικουμενικού θρόνου και ο περιώνυμος μητροπολίτης Κιεβίας Πέτρος Μογίλας (1642). Η σύνοδος αυτή καταδίκασε τη λεγόμενη ομολογία του Κ. Λούκαρη θεωρώντας ότι είχε καλβινική έμπνευση. Τον Σεπτέμβριο του 1644, ο πατριάρχης καθαιρέθηκε και εξορίστηκε αρχικά στην Κύπρο και ύστερα στη Xίo, όπου όπως λέγεται, και πέθανε το 1646 από δηλητηρίαση.

2. Π. ο B’. Λεγόταν Οξύς, για να διακρίνεται από τον πρώτο. Λόγιος και αυτός, με πιθανολογούμενη καταγωγή από τη Χίο. Χειροτονήθηκε μητροπολίτης Αγχιάλου και ύστερα Αδριανουπόλεως, απ’ όπου κλήθηκε στον πατριαρχικό θρόνο της Κωνσταντινούπολης, το Σεπτέμβριο του 1664. Αλαζόνας, πλεονέκτης και οξύς στο χαρακτήρα, προκάλεσε την αντίδραση του λαού εναντίον του. Τελικά καθαιρέθηκε και εξορίστηκε (1646). Το 1648 ανακλήθηκε από την εξορία και πατριάρχευσε για δεύτερη φορά μέχρι το 1651, έτος που με διαταγή της Υψηλής Πύλης δολοφονήθηκε με πνιγμό.

3. Π. ο Γ’ (1656 – 1657). Πρώην μητροπολίτης Χίου, κλήθηκε στον πατριαρχικό θρόνο της Κωνσταντινούπολης τον Ιούλιο του 1656. Διακρίθηκε για τη χρηστότητα και τη μόρφωσή του. Επειδή όμως συκοφαντήθηκε από τους Ιησουίτες, ότι δήθεν συνωμοτούσε με τον ηγεμόνα της Βλαχίας εναντίον του σουλτάνου, απαγχονίστηκε το Σάββατο του Λαζάρου του 1657, στην Καγκελωτή Πύλη (Παρμάκ-Καπού) της Κωνσταντινούπολης.

4. Π. ο Δ’. Λεγόταν Μογγιλάλος και διετέλεσε μητροπολίτης Προύσης. Aνέβηκε πέντε φορές στον πατριαρχικό θρόνο στο διάστημα από 1657 έως 1685. Στη διάρκεια της τρίτης πατριαρχίας του (1671), πέτυχε την απαγόρευση των πρόσκαιρων συνοικεσίων ανάμεσα σε Τούρκους και Ελληνίδες.

* * *

-α, -ο / παρθένιος, -ία, -ον, θηλ. και -ος, ΝΑ [παρθένος]

αυτός που ανήκει ή αναφέρεται σε παρθένο, σε κοπέλα, ο κοριτσίστικος

αρχ.

1. αυτός που ανήκει ή αναφέρεται σε παρθένο θεά

2. μτφ. αγνός, άσπιλος, καθαρός, λευκός

3. το αρσ. ως ουσ. ὁ παρθένιος

α) γιος ανύπαντρης γυναίκας

β) ονομασία μήνα

4. το ουδ. ως ουσ. τὸ παρθένιον

βλ. παρθένιο(ν)

5. (το ουδ. ως επίρρ.) παρθένιον

με τρόπο που αρμόζει σε παρθένο, παρθενικώς

6. φρ. α) «παρθένιος αὐλός» — αυλός με οξύτερο ήχο από τον παιδικό αυλό

β) «παρθένιος ἀνήρ» — ο πρώτος σύζυγος

γ) «παρθενία γαῑα» — είδος χώματος στη Σάμο για το οποίο πιστευόταν ότι είχε θεραπευτικές ιδιότητες.